სუნთქვის ორგანოების ტუბერკულოზი (II)
დასაწყისი იხ. >>>
ფილტვების დისემინირებული ტუბერკულოზი ხშირად ჰემატოგენური წარმოშობისაა. ბაქტერიემიის წყაროა არც თუ დიდი ხნის წინათ წარმოქმნილი, ასევე არასრულად შეხორცებული ან აქტივირებული ტუბერკულოზური კერები ლიმფურ კვანძებში ან სხვა ორგანოებში. პროცესი შესაძლოა განვითარდეს როგორც პირველადი ან მეორადი ტუბერკულოზის ფორმა. ამასთან აღინიშნება მისი სხვადასხვა სახესხვაობები; მილიარული, საშუალო და მსხვილკეროვანი, შემოსაზღვრული ან გავრცელებული, ხოლო მიმდინარეობის მიხედვით – მწვავე, ქვემწვავე, ქრონიკული ფორმები.მილიარული ტუბერკულოზი წარმოადგენს ჩვეულებრივ გენერალიზებულ პროცესს, მაგრამ ზოგჯერ იგი ლოკალიზებულია ფილტვებში, იშვიათად მის ცალკეულ ნაწილებში, მაგალითად, მწვერვალზე. განასხვავებენ ტიფოიდურ, ფილტვისმიერ და მენინგეალურ ფორმებს. თავდაპირველად ვლინდება ზოგადი სისუსტით, სხეულის სუბფებრილიტეტით, თავის ტკივილით; მოკლე ხანში ავადმყოფის მდგომარეობა მკვეთრად უარესდება, ცხელება აღწევს 39 – 40 გრადუსს, ვლინდება ქოშინი, ტაქიკარდია, აკროციანოზი. ფილტვებში ფიზიკალური ცვლილებები უმნიშვნელოა. ღვიძლი და ელენთა გადიდებულია. ტუბერკულინური სინჯები თავდაპირველად ნორმერგულია, პროცესის პროგრესირებასთან ერთად კი ხდება სუსტად გამოხატული ან უარყოფითი. ლეიკოპენია და ლიმფოციტოზი იცვლება ზომიერი ლეიკოციტოზით მარცხნივ გადახრით, ლიმფოპენიით, ედსის მომატებით. ნახველში ტუბერკულოზის მიკობაქტერიები არ არის; რენტგენოლოგიურად ფილტვებში ვლინდება მრავლობითი კერები, არამკაფიოდ შემოფარგლული, რომლებიც ჯაჭვისებურადაა განლაგებული და სიმეტრულად ორივე ფილტვში ანთებითად შეცვლილი ქსოვილის წვრილბადისებრ ფონზე. მიუხედავად მილიარული ტუბერკულოზის მნიშვნელოვანი სიმძიმისა და მიმდინარეობის სიმწვავისა, პროცესის ამ ფორმით დაავადებულები მისი დროული გამოცნობისა და სწორი მკურნალობის დროს შესაძლოა სრულად განიკურნონ. უფრო ხშირია ქვემწვავე დისემინირებული ტუბერკულოზი, რომელიც შესაძლოა მიმდინარეობდეს მუცლის ტიფის, გრიპის, კეროვანი პნევმონიის ან გახანგრძლივებული ბრონქიტის შენიღბვით, სხეულის სუბფებრილური ტემპერატურით, ხველით (მშრალი ან ნახველის გამოყოფით, რომელშიც ზოგჯერ ვლინდება ტუბერკულოზის მიკობაქტერიები). რიგ შემთხვევებში სიმპტომები დამახასიათებელია პროცესის ფილტვგარეშე ლოკალიზაციისას. ფილტვების დისემინირებული ტუბერკულოზის წინამორბედი, ან თანამგზავრია ექსუდაციური პლევრიტი. ფილტვებში ფიზიკალური ცვლილებები უმნიშვნელოა: მოისმინება მცირე რაოდენობით სველი ხიხინი. ტუბერკულინური რეაქციები ზოგჯერ მკვეთრად გამოხატულია. აღინიშნება ზომიერი ლეიკოციტოზი, ედსი 20 – 30 მმ/სთ. რენტგენოლოგიურად სიმეტრიულად ორივე ბრონქში, უპირატესად მათ ზედა ნაწილებში, ვლინდება გაფანტული ერთგვაროვანი კერები. დროულად დაწყებული რაციონალური თერაპიის დროს ქვემწვავე პროცესი შესაძლოა სრულად განიკურნოს. თუკი დაავადება ამ ფაზაში ვერ დადგინდა, მაშინ ნელი პროგრესირებით იგი გადადის ქრონიკულ ფორმაში: ფილტვებში წარმოიქმნება გაფანტული კერები, ინტერსტიციალური სკლეროზი, ემფიზემა, კერების დაშლისას კი ფორმირდება ცალკეული ან მრავლობითი კავერნები, რომლებიც შესაძლოა იყოს ინფექციის ბრონქოგენური გავრცელების წყარო. ვლინდება ქოშინი, ზოგჯერ ასთმური ხასიათის, ხველა ნახველის გამოყოფით, რომელიც შეიცავს ტუბერკულოზის მიკობაქტერიებს, სისხლიანი ხველება, გულ – სისხლძარღვთა სისტემის ფუნქციის მოშლა. ხშირია ვეგეტატიური დარღვევები, ძილის გაუარესება, ოფლიანობა, ტაქიკარდია. ფილტვებში მოისმინება მრავალი გაფანტული მშრალი და სველი ხიხინები. პროცესის გამწვავების დროს ვლინდება ზომიერი ლეიკოციტოზი მარცხნივ გადახრით, ეოზინო – და ლიმფოპენია, მონოციტოზი; ედსი მომატებულია. ტრაქეობრონქოსკოპიისას ხშირია ბრონქებში სპეციფიკური ცვლილებები. რენტგენოლოგიურად ფილტვებში ვლინდება სხვადასხვა სიდიდისა და სიმკვრივის კერები, რომლებიც განლაგებულნი არიან ნაკლებ სიმეტრიულად, ვიდრე ქვემწვავე ფორმის დროს, ბადისებრი სკლეროზი, ემფიზემა, ზოგჯერ ბულოზური ტიპის, თხელკედლიანი ,,დაშტამპული” კავერნები. ფილტვების ფესვები აწეულია ზევით, გულსა და მსხვილ სისხლძარღვებს აქვთ ,,დაკიდებული” მდებარეობა. ხშირია პლევრული დაშრევებები და დიაფრაგმული შეხორცებები. ასეთი ავადმყოფების განკურნება მოითხოვს ხანგრძლივ დროსა და ამასთან ყოველთვის სრულყოფილი არ არის. ფილტვების კეროვანი ტუბერკულოზი განსაკუთრებით ხშირი ფორმაა (აღინიშნება პირველად გამოვლინებულ ავადმყოფთა 40 – 50% – ში); შესაძლოა წარმოიქმნას პირველადი დასნებოვნების პერიოდში, ინფექციის ჰემატოგენური ან ლიმფოგენური გავრცელებით; ვითარდება აგრეთვე ძველი კერების გამწვავებებისას და ფიბროზული ნაწიბურების დროს, იშვიათად ეგზოგენური სუპერინფექციის დროს, როგორც მეორადი ტუბერკულოზის გამოვლინება. შესაძლებელია ინტოქსიკაციის მოვლენებიც. ხველა არ არის ან იშვიათი და მშრალია, იშვიათად მცირე რაოდენობის ლორწოვან – ჩირქოვანი ნახველის გამოყოფით, რომელშიაც ტუბერკულოზის მიკობაქტერიები იშვიათად ვლინდება. ხიხინები ფილტვებში ახალი კეროვანი ტუბერკულოზის დროს მოისმინება მხოლოდ დაავადების პროგრესირებისას ან ფილტვებში ფიბროზულ – სკლეროზული ცვლილებების განვითარების შედეგად. ლიმფოციტოზი, ლეიკოციტარულ ფორმულაში უმნიშვნელო მარცხნივ გადახრა, ედსი 20 მმ/სთ. ტუბერკულინური რეაქციები უმთავრესად ნორმერგულია, პროცესის პირველი ფორმების დროს – ზოგჯერ ჰიპერერგული. რენტგენოლოგიურად ლავიწქვედა არეებში და მწვერვალზე, იშვიათად ფილტვის სხვა ნაწილებში ვლინდება ცალკეული ან ერთმანეთს შერწყმული წვრილი ან საშუალო სიდიდის კერები არასწორი მრგვალი ან მოგრძო ფორმის, ინტერსტიციალური ანთებითი ცვლილებების ფონზე. ძველი კერების გამწვავებების დროს მათ ირგვლივ ვლინდება პერიფოკალური ანთების ზონა. პროცესის ჩაცხრომის დროს ახალი კერები გაიწოვება, მისი ქრონიკულ ფორმაში გადასვლისას ისინი მცირდებიან, მკვრივდებიან, ზოგჯერ კი წარმოქმნიან ცალკეულ კონგლომერატებს; ამასთან წარმოიქმნება ნაწიბუროვანი ცვლილებები და პლევრალური შეხორცებები. პროგრესირებისას კერები მსხვილდება, ერწყმის ერთმანეთს, შესაძლებელია მათი დაშლა მცირე კავერნების წარმოქმნით. ფილტვების ინფილტრაციული ტუბერკულოზი. პროცესის პათომორფოლოგიური სუბსტრატია უპირატესად ექსუდაციური პერიფოკალური ანთება ძველი ან ახლად წარმოქმნილი ტუბერკულოზური კერების ირგვლივ და ინტერსტიციალურ – სკლეროზული ცვლილებების ზონაში. მის განვითარებას ხელს უწყობს შაქრიანი დიაბეტი, გრიპი, გლუკოკორტიოიდებით მკურნალობა, მასიური სუპერინფექცია და სხვ. ქსოვილოვანი რეაქციების ხასიათი და დინამიკა, ასევე ინფილტრატის სიდიდე განსხვავებულია. უფრო ხშირად იგი წარმოადგენს ბრონქოლობულარულ ფოკუსს ზომით 1,5 – 2 სმ და მეტი. მაგრამ პროცესი შესაძლოა გავრცელდეს სეგმენტზე ან ფილტვის მთლიან წილზე. ხაჭოსებრი პნევმონია კაზეოზურ – ნეკროზული რეაქციის სიჭარბით საკმაოდ იშვიათია. ჩვეულებრივ პროცესი იწყება გრიპის, არასპეციფიკური პნევმონიის ან უცნობი ეტიოლოგიის ცხელების მდგომარეობის სახით. პირველი სიმპტომი შესაძლოა იყოს სისხლიანი ხველა ან ფილტვიდან სისხლდენა. ანთებითი ფოკუსის უმნიშვნელო ზომების დროსაც კი ცვლილებები ფილტვებში დაავადების დასაწყისში ხშირად ღარიბია. ზომიერი ლეიკოციტოზი მარცხნივ გადახრით, ედსი 20 – 40 მმ/სთ; ნახველში ან ბრონქების ჩამონარეცხში ზოგიერთ ავადმყოფში ნახულობენ ტუბერკულოზის მიკობაქტერიას. კაზეოზური პნევმონია იწყება მწვავედ; აღინიშნება ხშირად ჰექტიური ხასიათის ცხელება, შემცივნება, ქოშინი, ტკივილი მკერდის არეში, ხველა ჩირქოვანი ნახველის გამოყოფით, ტაქიკარდია, ციანოზი; დაზიანების მიდამოში მოისმინება პერკუტორული ტონის ინტენსიური მოყრუება, ბრონქული სუნთქვა, კრეპიტაციული ხიხინები, ნახველში – ტუბერკულოზის მიკობაქტერიები და ელასტიური ბოჭკოების გროვები, მნიშვნელოვანი ლეიოკოციტოზი, გამოხატული ლიმფოპენია, ედსი 50 – 60 მმ/სთ; ტუბერკულინური სინჯები სუსტადაა გამოხატული ან უარყოფითია. რენტგენოლოგიურად აღინიშნება ინფილტრაციული ტუბერკულოზის სხვადასხვა ტიპები; მსხვილი ბრონქობულარული კერები არასწორი ფორმის, ოვალური ან მრგვალი ჩრდილოვანი წარმონაქმნები, პერიცისურიტები. ინფილტრატების კაზეოზური უბნების დაშლისას ზოგჯერ წარმოიქმნება მრგვალი კავერნები; ბრონქოგენური მოთესვის შედეგად ფილტვების სხვადასხვა ნაწილებში ფორმირდება ცალკეული ან მრავლობითი კერები, ზოგჯერ კი მსხვილი ფოკუსები. დროული თერაპიის დროს შესაძლებელია განკურნება. ფილტვების ინფლტრაციული ტუბერკულოზის მსუბუქი ფორმების ჩაცხრომის დროს ფოკუსები თანდათანობით პატარავდება ან სრულად გაიწოვებიან. ზოგჯერ ისინი მსხვილდებიან და ინკაფსულირდებიან, იძენენ ტუბერკულომის თვისებებს ან შედარებით მცირე კერების. ფილტვების ტუბერკულომა ხასიათდება მრგვალი ფორმის ფოკუსით, რომელიც შემოსაზღვრულია გარემომცველი ქსოვილებიდან 2 სმ და მეტად. შესაძლოა ინფილტრატის ფორმირება ინვოლუციის დროს ან რამოდენიმე მცირე კერების შერწყმის შედეგად კეროვანი ან დისემინირებული პროცესის ქრონიკული მიმდინარეობის დროს. კავერნის ავსებისას კაზეოზური მასებით, ფიბრინით, ლეიკოციტების გროვებით წარმოიქმნება ფოკუსი, რომელსაც ეწოდება ფსევდოტუბერკულომა. ტრუბერკულომების პათომორფოლოგიური სუბსტრატი სხვადასხვაა. ზოგჯერ ეს არის მსხვილი ფოკუსი ხაჭოსებრი ნეკროზის, რომელიც გარშემორტყმულია ფიბროზული კაფსულით. ხშირად აღინიშნება ხაჭოსებრი კერის შრეობრივი აგებულება, რომელიც გარშემორტყმულია თხელი ჰიალინიზირებული კაფსულით. თუკი ხდება რამოდენიმე მცირე კერის შერწყმა გაერთიანებული ფართო კაფსულით, წარმოიქმნება ე. წ. კონგლომერატული ტუბერკულომა. ტუბერკულომა არის სტაბილური წარმონაქმნი, რომელიც შესაძლოა შენარჩუნდეს მრავალი წლის განმავლობაში. მაგრამ ზოგჯერ ტუბერკულომები, განსაკუთრებით დიდები, რბილდება, ხდება მათი დესტრუქცია და ვითარდება ბრონქოგენური კერები ფილტვების სხვადასხვა ნაწილებში. ტუბერკულომის კლინიკა დამოკიდებულია მის ხასიათზე, სიდიდეზე, ასევე პროცესის ფაზაზე. სტაბილური მდგომარეობის დროს ავადმყოფური სიმპტომები არ არსებობს. ისინი წარმოიქმნება პროცესის გამწვავებისას, როდესაც ფოკუსი ფილტვებში დიდდება, მით უფრო რბილდება კავერნის წარმოქმნით; ვლინდება ინტოქსიკაცია, ხველა ნახველის გამოყოფით, სისხლიანი ხველა; ტუბერკულომის მდებარეობის ზონაში მოისმინება სველი ხიხინები; ნახველში აღინიშნება ტუბერკულოზის მიკობაქტერია. ლიმფოპენია ლეიკოციტარული ფორმულის მარცხნივ გადახრით, ედსის მომატება. ალფა (ორი) და გამა – ფრაქციის დონის მომატება სისხლის შრატში. ტუბერკულინური რეაქცია ზოგჯერ მნიშვნელოვნადაა გამოხატული. რენტგენოლოგიური გამოკვლევით ჩვეულებრივ ზედა წილებში, იშვიათად VI სეგმენტში აღინიშნება სხვადასხვა სიდიდის ფოკუსები, მკაფიო კონტურებით. ასეთივე კერები შესაძლოა იყოს ტუბერკულომის ირგვლივ ან ფილტვების სხვა ნაწილებში. ამასთანავე ჩანს პლევრალური შეხორცებები და ნაწიბურები. ტუბერკულომის დაშლის დროს ვლინდება ნამგლისებრი, იშვიათად ცენტრალურად მდებარე განათებები და ანთებითი ბილიკი ფილტვის ფესვისაკენ. ტუბერკულომები ჩვეულებრივ ცუდად ექვემდებარებიან ანტიბაქტერიული პრეპარატებით მკურნალობას და კოლაფსოთერაპიას; მკურნალობის განსაკუთრებით ეფექტური მეთოდია ფილტვის დაზიანებული უბნის ოპერაციული ამოკვეთა. სხვადასხვა ფორმების პროგრესირებისას ხდება კერების კაზეოზური გარბილება და დაშლის ღრუების წარმოქმნა. თუკი ინფილტრაციული ანთება და ბრონქოგენური ან ჰემატოგენური წარმოშობის კერები გაიწოვება, ხოლო ფილტვის ქსოვილის დაშლის ღრუ შენარჩუნებულია, მაშინ დიაგნოსტირდება ფილტვების კავერნოზული ტუბერკულოზი. იგი ხშირად აღინიშნება ტუბერკულოსტატიკური თერაპიის ფართოდ გამოყენებისას, რომლის ზეგავლენითაც სწრაფად გაიწოვებიან ახალი კერები და პერიფოკალური ანთების ზონები, მცირდება კავერნის ზომები და თხელდება მისი კედლები, მაგრამ არ ხდება მათი სრული დახურვა და დანაწიბურება. ინტოქსიკაცია/”>ინტოქსიკაციის სიმპტომები, როდესაც კავერნა დიდი არ არის და ღრმად მდებარეობს ფილტვის პარენქიმაში, მის ირგვლივ არ არის ატელექტაზი და პლევრის მნიშვნელოვანი რეაქცია, – მაშინ ფიზიკური ცვლილებებიც სუსტადაა გამოხატული ან არ არსებობს. დაშლის ღრუების დროს ღია დრენირებადი ბრონქით, ჯერ კიდევ არასრულად სანირებულის, – ბაქტერიოგამოყოფა წარმოადგენს კანონზომიერ მოვლენას. დესტრუქციის საწყის პერიოდში ვლინდება რეტიკულოციტოზი, მცირდება ლიმფოციტების შემცველობა და მატულობს მარცხნივ გადახრა ლეიკოციტარულ ფორმულაში, ამასთან ნეიტროფილების ნაწილი ღებულობს პათოლოგიურ მარცვლოვნებას.; ედსი 30 – 40 მმ/სთ – მდეა. პროცესის მწვავე აფეთქებისას და მისი გადასვლისას კავერნოზულ ტუბერკულოზში ჰემოგრამა და ედსი ნორმალიზდება. რენტგენოლოგიურად ახალი და ელასტიური კავერნები მდებარეობს შედარებით უცვლელ ფილტვის ქსოვილში და ხშირად ღებულობს მრგვალ ფორმას. ფილტვის ფიბროზულ – სკლეროზულ უბნებში კავერნები ღებულობენ არასწორ კონტურებს. სანირებული კავერნები ჩვეულებრივ თხელკედლიანია და მოგვაგონებს ცისტებს. ეს სიმპტომი, რომელიც დაკავშირებულია ბრონქების სადრენაჟო ფუნქციის დარღვევასთან, ღებულობს მნიშვნელოვან დიაგნოსტიკურ მნიშვნელობას კავერნის გაურკვეველი კონტურების დროს. ანთებითი ბილიკი ფილტვის ფესვისაკენ ინვოლუციასთან ერთად ქრება. ფილტვების ტუბერკულოზის სხვადასხვა ფორმების პროგრესირების დროს ვითარდება ფიბროზულ – კავერნოზული ტუბერკულოზი. დაავადება მიმდინარეობს ხანგრძლივად და ტალღისებურად. გამწვავების დროს გამოხატულია ინტოქსიკაცია/”>ინტოქსიკაციის მოვლენები, მატულობს ხველა და ნახველის რაოდენობა, ვლინდება ფილტვიდან სისხლდენა, წარმოიქმნება ახალი ბრონქოგენური კერები და დაშლის უბნები ფილტვების სხვადასხვა ნაწილებში, რასაც ხელს უწყობს ხშირად განვითარებული ბრონქების ტუბერკულოზური და არასპეციფიკური დაზიანება. დაავადების პროგრესირებასთან ერთად ქვეითდება ჟანგვითი პროცესების ინტენსივობა, ვითარდება დისტროფული ცვლილებები ნერვული და ენდოკრინული სისტემების სხვადასხვა ნაწილებში, მატულობს არტერიული ჰიპოტენზია, ქვეითდება კუჭის წვენის სეკრეცია. მდგომარეობა უარესდება მეორადი სპეციფიკური ან არასპეციფიკური გართულებებით. აუსკულტაციური სიმპტომები ჩვეულებრივ მკვეთრადაა გამოხატული. ავადმყოფები გამოყოფენ ნახველს ტუბერკულოზის მიკობაქტერიით. აღინიშნება გამოხატული პათოლოგიური გადახრები ჰემოგრამაში და სისხლის შრატის ცილოვან ფრაქციებში, მატულობს ედსი. რენტგენოლოგიურად ვლინდება ფიბროზულ – ინდურაციული ცვლილებები, პლევრალური დაშრევები, მკვრივი ან გაკირული კერები, ხოლო მათ ფონზე უმთავრესად ფილტვების ზედა ნაწილებში, სხვადასხვა ზომის კავერნები არასწორი, ზოგჯერ მარცვლის ფორმისა, ფიბროზული კედლით. გამწვავების დროს, გარდა ამისა ჩანს ,,რბილი” ახლახან წარმოქმნილი კერები, ხშირად ფილტვების ქვედა ან შუა წილებში. ტუბერკულოზის ეს ფორმა აღინიშნება უმთავრესად არაეფექტურად ნამკურნალევ ავადმყოფებში, ქრონიკული ალკოჰოლიზმით და ნარკომანიით დაავადებულებში. ფიბროზულ – კავერნოზული ტუბერკულოზის დროს სიკვდილის განსაკუთრებით ხშირი მიზეზია მისი პროგრესირება და ფილტვ – გულის უკმარისობა. ფილტვების ციროზული ტუბერკულოზი წარმოადგენს ინფილტრაციული, დისემინირებული და ფიბროზულ – კავერნოზული ტუბერკულოზის შედეგს, ფილტვებში ფიბროზულ – სკლეროზული ცვლილებების ინტენსიური წაროქმნითა და პროცესის აქტიურობის ჩაცხრომით. ბრონქები და სისხლძარღვები ამ დროს დეფორმირდება, ვითარდება პასიური პლევრალური ცვლილებები, გამოხატული ემფიზემა, შუასაყრის ორგანოების გადანაცვლება. ავადმყოფები უჩივიან მნიშვნელოვან ქოშინს, ზოგჯერ ასთმური ხასიათის, ხველას ნახველის გამოყოფით, ხშირად ჩირქოვანის, პერიოდულად სისხლხველებას. აღინიშნება პერკუტორული ხმიანობის მოყრუება, ბრონქული სუნთქვა, დიდი რაოდენობის სხვადასხვა კალიბრის ხიხინები. გულის საზღვრები შეცვლილია, მისი ტონები მოყრუებულია, მოისმინება მეორე ტონის მკაფიო აქცენტი ფილტვის არტერიაზე, ტენდეციით ჰიპოტენზიისაკენ. ფილტვისმიერი გულის განვითარებისას ვლინდება შეშუპებები, მატულობს ღვიძლის ზომები, ვითარდება ასციტი. გართულებაა ღვიძლისა და თირკმელების ამილოიდოზი. ჰემოგრამა და ედსი შეესაბამება პროცესის ფაზას. გამწვავებისას ნახველში ჩნდება ტუბერკულოზის მიკობაქტერია. ციროზის დროს ინფიტრაციული ტუბერკულოზის ინვოლუციის შედეგად რენტგენოლოგიურად ვლინდება მასიური გამკვრივება და წილის ან მთლიანი ფილტვის შემცირება, ტრაქეის გადანაცვლებით დაზიანებულ მხარეზე, ქვედა წილის ემფიზემა. ციროზი, რომელიც წარმოიქმნება დისემინირებული ტუბერკულოზის ფონზე, გამოირჩევა დიფუზური ფიბროზულ – სკლეროზული ცვლილებებით, გაფანტული მკვრივი ან გაკირული კერების არსებობით. ასეთ ფონზე შესაძლოა გამოვლინდეს ცალკეული ან მრავლობითი ღრუები. მკვეთრადაა გამოხატული ფილტვების ემფიზემა. ფილტვების ციროზული ტუბერკულოზი წარმოადგენს შეუქცევად პროცესს, რომელიც როგორც წესი მიმდინარეობს ხანგრძლივად, დუნედ, მაგრამ გამწვავებებით. მკურნალობა იძლევა მხოლოდ სიმპტომატურ ეფექტს. ტუბერკულოზური პლევრიტი წარმოადგენს პლევრის ანთებას მასზე ტოქსიკური პროდუქტების ზემოქმედებით, ქსოვილოვანი დაშლის პროდუქტების ან მისი სპეციფიკურ დაზიანებას ხორკლის, კაზეოზური კერების ფორმირებით, პროცესის გავრცელებისას ფილტვიდან ან გულმკერდშიგა ლიმფური კვანძებიდან კონტაქტური, ლიმფოგენური ან ჰემატოგენური გზებით. სიმპტომები – იხ. პლევრიტი. ექსუდატი ჩვეულებრივ სეროზული ხასიათისაა. მნიშვნელოვანი დიაგნოსტიკური მნიშვნელობა აქვს ექსუდატში ტუბერკულოზური მიკობაქტერიის აღმოჩენას. თუმცა მათი დიდი რაოდენობის დროს ბაქტერიოსკოპული გამოკვლევის შედეგები ჩვეულებრივ უარყოფითია. ხშირად ტუბერკულოზურ მიკობაქტერიას პოულობენ ექსუდატის დათესვისას სპეციალურ საკვებ ნიადაგებზე. ჩირქოვანი პლევრიტი შედეგია სეროზულ – ფიბროზული ექსუდატის დაჩირქებისა ან მწვავე პირველადი ჩირქოვანი პროცესისა პლევრის კაზეოზის ნიადაგზე. ჰემორაგიული პლევრიტი იშვიათია და წარმოიქმნება პლევრის მძიმე სპეციფიკური დაზიანების დროს, პროცესის მილიარული ან კაზეოზური გავითარებით.
ზედა სასუნთქი გზების, ტრაქეის, ბრონქების ტუბერკულოზი, როგორც წესი, მეორადი პროცესია, რომელიც ართულებს ფილტვების და გულმკერდიშიგა ლიმფური კვანძების სხვადასხვა ფორმის ტუბერკულოზს. განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს ბრონქების ტუბერკულოზს, რომელიც გვხვდება უპირატესად დესტრუქციული და ბაცილარული ფორმების დროს, ასევე ბრონქოადენიტის გართულებული მიმდინარეობის დროს. მისი კლინიკური ნიშნებია ძლიერი შეტევითი ხველა, ტკივილი მკერდის უკან, ქოშინი, ლოკალური მშრალი ხიხინები, ატელექტაზების ფორმირება ან ფილტვის ემფიზემური გაბერვა, კავერნის ბლოკადა ან ,,გაბერვა , მასში სითხის დონის გაჩენა. შესაძლებელია ასევე უსიმპტომო მიმდინარეობა. დიაგნოზი დასტურდება ბრონქოსკოპიით, რომლის დროსაც ვლინდება წყლულები, გრანულაციები და ნაწიბურები, რომლებიც ხშირად იწვევენ ბრონქული გამტარობის დარღვევას. იშვიათად გვხვდება ხორხის ტუბერკულოზი: აღინიშნება სიმშრალე, წვა, ფხაჭნა ყელში, ხმის ჩახლეჩა, ტკივილი – დამოუკიდებლად ან ყლაპვისას. ინფილტრაციის შედეგად, შეშუპებისა და დანაწიბურების გამო წარმოიქმნება გაძნელებული სტენოზური სუნთქვა. ხორხის ტუბერკულოზი დიაგნოზი დგინდება ლარინგოსკოპიით. ტრაქეის ტრუბერკულოზი განსაკუთრებით იშვიათად გვხვდება; ვლინდება ხველით, ტკივილით გულმკერდში და ქოშინით. დიაგნოზი დგინდება ლარინგოტრაქეოსკოპიით.
სუნთქვის ორგანოების ტუბერკულოზი – მკურნალობა. ტუბერკულოზის ყველანაირი ფორმის დროს მკურნალობის ძირითადი მეთოდია ქიმიოთერაპია პრეპარატებით, რომლებიც ზემოქმედებენ ტუბერკულოზისმიკობაქტერიაზე.
- გაფრთხილება
- დათეშიძე ლალი, შენგელია არჩილ, შენგელია ვასილ. “ქართული სამედიცინო ენციკლოპედია”. თბილისი, 2005. “ტექინფორმის” დეპონენტი N: 1247. თეიმურაზ ჩიგოგიძის რედაქციით.
- დათეშიძე ლალი, შენგელია არჩილ, შენგელია ვასილ; “ქართული სამედიცინო ენციკლოპედია”. მეორე დეპო-გამოცემა. ჟურნალი “ექსპერიმენტული და კლინიკური მედიცინა”. N: 28. 2006. დეპონენტი პროფესორ თეიმურაზ ჩიგოგიძის საერთო რედაქციით.