მედიასტინიტი mediastinitis
მედიასტინიტი – შუასაყარის ქსოვილის სეროზული ან ჩირქოვანი ანთება. წარმოიქმნება: შუასაყრის ორგანოების ანთებითი დაავადებების ან პერფორაციების დროს; აბსცენდირებით გართულებული ლიმფადენიტის, ასევე პლევრის ემპიემის დროს, შუასაყარში პერფორირებული ფილტვის აბსცესის დროს. უკანასკნელ წლებში გახშირდა მედიასტინიტები, რომლებიც განპირობებულნი არიან საყლაპავის, ტრაქეის, ბრონქების ინსტრუმენტული პერფორაციით. შუასაყარში ინფექცია შესაძლოა მოხვდეს ასევე არაპირდაპირი გზითაც (ლიმფოგენურად), მეზობელი ორგანოების ანთებითი ცვილებების დროს: ფილტვების, ნეკნების, კისრის. ანთებითი პროცესის ძირითადი ლოკალიზაციაა ზედა შუასაყარი. ძირითადი ეტიოლოგიური ფაქტორია ინსტრუმენტული პერფორაციები და კისრის ოდონტოგენური ფლეგმონების გავრცელება შუასაყარის ქსოვილზე.
მედიასტინიტი – სიმპტომები, მიმდინარეობა. მედიასტინიტი, როგორც რიგი დაავადებების გართულება, ვლინდება ავადმყოფის მდგომარეობის გაუარესებით უკვე არსებული მძიმე პათოლოგიის დროს. კისრის ოდონტოგენური ფლეგმონების ფონზე მედიასტინიტის განვითარების დროს ავადმყოფს აღენიშნება მკერდუკანა ტკივილი, მაღალი ტემპერატურა, შემცივნება, ტაქიკარდია. კისრის დათვალიერებით ვლინდება მკვეთრად მტკივნეული ანთებითი ინფილტრატი, რომელიც აღწევს ლავიწამდე. თუკი ადრე ჩატარებული იყო კისრის ფლეგმონის გახსნა, მაშინ ჭრილობიდან გამოდის მნიშვნელოვანი გამონადენი, ზოგჯერ არასასიამოვნო ლპობითი სუნით. გულმკერდზე მიტყაპუნებისას ტკივილი ძლიერდება. სისხლში აღინიშნება მაღალი ლეიკოციტოზი ფორმულის მარცხნივ გადახრით. რენტგენოლოგიურად ვლინდება შუასაყარის ჩრდილის გაფართოება. საყლაპავის ინსტრუმენტული პერფორაციის დროს ხშირად ზიანდება მსხლისებრი სინუსი. გამოკვლევის მომენტში, ჰაერის ინსუფლიაციის გამო, ინფექცია სწრაფად ვრცელდება შუასაყარში. ინტოქსიკაციის სიმპტომები ვლინდება საკმაოდ სწრაფად და ამასთან პროგრესირებს. არაიშვიათად გამოკვლევისთანავე აღინიშნება კისერზე კანქვეშა კრეპიტაცია, ტკივილი მკერდის უკან, ირადიაციით კისერში და ბეჭთაშუა სივრცეში. რამდენიმე საათის შემდეგ ტემპერატურა მნიშვნელოვნად მატულობს, ვლინდება შემცივნება, პროფუზული ოფლი, ტაქიკარდია, შესაძლებელია სეპტიკური შოკის განვითარება. სისხლში აღინიშნება მაღალი ლეიკოციტოზი, ფორმულის მარცხნივ გადახრით. რენტგენოლოგიურად ვლინდება შუასაყარის ჩრდილის გაფართოება, ემფიზემა; საყლაპავის კონტრასტირების დროს შეასაძლებელია გამოვლინდეს პერფორაციის ადგილი და ზომები, თუმცა მიკროპერფორაციის დროს კონტრასტის გადაღვრის გამოვლინება გართულებულია.
მედიასტინიტი – მკურნალობა. ატარებენ შუასაყარის ქსოვილის დრენირებას; ოპერაციის შემდეგ ატარებენ აქტიურ ასპირაციას, ღრუს გამორეცხვითა და დრენაჟით. საყლაპავის პერფორაციის დროს დეფექტის გაკერვა ენდოსკოპიის დროს შეუძლებელია, ეფექტურია შუასაყარის აქტიური დრენირება. ტარდება მასიური დეზინტოქსიკაციური თერაპია, შეჰყავთ მოქმედების ფართო სპექტრის ანტიბიოტიკები.
მედიასტინიტი – გართულებები: სეფსისი, პლევრის ემპიემა, შესაძლებელია ფიბროზის განვითარება. პროგნოზი ყოველთვის სერიოზულია და დამოკიდებულია ძირითად დაავადებაზე, ინფექციის შეჭრის კარზე, გამომწვევის სახეზე.
ქრონიკული მედიასტინიტი ხშირად წარმოადგენს ტუბერკულოზური ინფექციის შედეგს (ბრონქოადენიტი), ასევე სოკოვანი დაზიანების, გადატანილი მწვავე ჩირქოვანი მედიასტინიტის შედეგს. კლინიკური გამოვლინებები განპირობებულია შუასაყარის ქსოვილის ფიბროზითა და ზედა ღრუ ვენის, სალაპავის, ფილტვის ვენების პროგრესირებადი გაჭყლეტით. ავადმყოფები უჩივიან ტკივილს, ტემპერატურის მომატებას, ქოშინს ფიზიკური დატვირთვის დროს, ხმის შეცვლას. კლინიკური გამოვლინებები შეესაბამება შუასაყარის გაფართოების ხარისხს. ზედა ღრუ ვენის გაჭყლეტის ნიშნები ვლინდება რენტგენოლოგიური ცვლილებების გარეშეც. დიაგნოზი ზუსტდება ანგიოგრაფიითა და ტომოგრაფიით.
ქრონიკული მედიასტინიტი – მკურნალობა ოპერაციულია. ოპერაციის დროს ზუსტდება მორფოლოგიური და ეტიოლოგიური დიაგნოზი. პროგნოზი სერიოზულია.
ლიტერატურა, წყაროები, გაფრთხილება
- გაფრთხილება
- დათეშიძე ლალი, შენგელია არჩილ, შენგელია ვასილ. “ქართული სამედიცინო ენციკლოპედია”. თბილისი, 2005. “ტექინფორმის” დეპონენტი N: 1247. თეიმურაზ ჩიგოგიძის რედაქციით.
- დათეშიძე ლალი, შენგელია არჩილ, შენგელია ვასილ; “ქართული სამედიცინო ენციკლოპედია”. მეორე დეპო-გამოცემა. ჟურნალი “ექსპერიმენტული და კლინიკური მედიცინა”. N: 28. 2006. დეპონენტი პროფესორ თეიმურაზ ჩიგოგიძის საერთო რედაქციით.
ლალი დათეშიძე, არჩილ შენგელია. სამედიცინო ენციკლოპედიური განმარტებითი ლექსიკონი
მედიასტინიტი – (ქირურ.) შუასაყრის ქსოვილის ანთება. უმრავლეს შემთხვევებში ვითარდება მეორადად – ინფექცია მეზობელი ორგანოების ანთებადი კერებიდან გადაეცემა ლიმფური გზებით (კისრის ფლეგმონა, ნეკნების ოსტეომიელიტი, წყლულები, საყლაპავის დაზიანება და დაშლილი სიმსივნეები). სიმპტომები, მიმდინარეობა. შეუძლოდ ყოფნა, შემცივნება, სხეულის ტემპერატურის მომატება, ქოშინი, მკერდის ძვლის უკან ტკივილი და ზეწოლის შეგრძნება. სწრაფად ვითარდება მძიმე, ზოგადი ინტოქსიკაცია. მკურნალობა მიმართული უნდა იყოს ძირითადი დაავადების ლიკვიდაციისკენ, რომელიც წარმოადგენს მედიასტინიტის მიზეზს. შესაძლებელია დაზიანებული მიდამოს ფართოდ გახსნა და დრენირება აქტიური ასპირაციის და გამორეცხვის ფონზე. გამოიყენება ანტიბიოტიკები, საგულე საშუალებები, პარენტერალურად სითხეების, სისხლის და პლაზმის შემცვლელების დიდი რაოდენობით შეყვანა.